Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki

Fundusze Europejskie

Historia

Historia wodociągów sandomierskich sięga początku XVI wieku. Okoliczności i czas budowy pierwszego wodociągu w Sandomierzu nie są dokładnie znane. Wiadomo, że w 1504 r. sandomierscy rajcy chcieli zatrudnić u siebie Jana z Lubawki, który był studniarzem i rurmistrzem (fontanus). Niestety nie jest pewne czy przybył on do Sandomierza. W księgach miejskich z lat 1500-1540 nie znajdziemy informacji, żeby Jan z Lubawki przebywał w Sandomierzu. Pierwsza wzmianka o rurmistrzu pochodzi z roku 1550. Był nim Adam rurmistrz, syn  Walentego - rurmistrza i mieszczanina sandomierskiego, doglądający wodociągu sandomierskiego, a więc dziedziczący zawód po ojcu. Dowodem na działanie wodociągu w tym okresie jest zapis o Jakubie synu Marka z Grodziska w Wielkopolsce, który przebywając w Sandomierzu na wędrówce czeladniczej, rzucił do kanałów miejskich zwłoki psa i był sądzony w ratuszu sandomierskim.

Zgodę na budowę wodociągu Sandomierz otrzymał od Zygmunta Starego, czego dowodzi dokument jego syna Zygmunta Augusta z 1559 r. Wodociąg miał dostarczać wodę do celów gospodarczych mieszkańcom Sandomierza, a także browarnikom do produkcji piwa. Browarnicy mieli uiszczać opłaty za korzystanie z wody wodociągowej, a opłata ta wynosiła 6 groszy od każdego waru. Ludzie biedni i żebracy mogli korzystać z wody w łaźni miejskiej bezpłatnie, raz na 2 tygodnie. Z archiwalnych informacji wynika, iż ujęcie wody zabezpieczało w pełni zapotrzebowanie wody dla miasta. W roku 1564 wodociągi sandomierskie były w pełni sprawne, co widać z zapisów lustratora królewskiego, który odnotował wpływ do skarbu królewskiego w wysokości 67,5 grzywny rocznie od piwowarów sandomierskich. Taki stan rzeczy trwał dosyć krótko. W 1569 r. wodociąg miejski zaprzestał dostarczać wodę mieszczanom. Przyczyną braku wody było odcięcie przez dziedzica Skotnik wody z Koprzywianki, skąd doprowadził on wodę do młyna.

Budowa nowego wodociągu rozpoczęła się w roku 1585. W tym roku Stefan Batory wydał miastu przywilej, w którym napisał, iż Sandomierz będący miastem położonym na wzgórzu, ma problem z dostarczeniem odpowiedniej ilości wody mieszkańcom, co z kolei stwarzało duże zagrożenie pożarowe, gdyż wodę do pożarów musiano dowozić z rzeki Wisły. Woda do wodociągu pobierana była z kilku źródeł. Głównym ujęciem był strumień płynący przez pobliskie Kobierniki.

Na przełomie XVI i XVII wieku woda płynęła rurami przykrytymi ziemią do cysterny znajdującej się na rynku miejskim skąd była rozprowadzana do poszczególnych domów. Ostatni zapis o podłączeniu do wodociągu pochodzi z 1616 r.  Prawdopodobnie za panowania Jana Kazimierza, podczas wojen szwedzkich wodociąg został zniszczony. W późniejszych aktach miejskich nie ma już zapisów o tamtejszych wodociągach. Miasto nie posiadało wodociągu do końca XIX wieku. W tym okresie mieszkańcy zaopatrywali się w wodę ze studni miejskich.

Na początku XX wieku problemem stało się z dostarczaniem wody do celów pożarowych. W roku 1907 podjęto pierwsze działania mające na celu wybudowanie systemu wodociągowego. Rok później zostały przeprowadzone badania geologiczne i pomiary wydajności źródeł. Opracowany wtedy kosztorys budowy wodociągów przewidywał wydanie na ten cel 50 tysięcy rubli. Miasto było zbyt biedne, aby w niedługim okresie czasu mogło zgromadzić taką sumę pieniędzy. Projekt budowy został odłożony.

W dniu 18.04.1910 r. do Sandomierza przybył projektant z Pierwszego Morawskiego Zakładu Wodociągów i Pomp w celu zapoznania się z panującymi warunkami wodnymi. Z listu wysłanego do sandomierskiego magistratu będącego opisem wodociągu wynikało, że ujęcie mariackie, z którego miała być czerpana woda miało wydajność 2 litrów/s. Woda pompowana miała być przez 10 godzin na wysokość 65 m, do zbiornika o pojemności 4 m3 znajdującego się na bramie opatowskiej. Na dole koło ujęcia mariackiego miał się znajdować zbiornik na 9 m3 wody, do którego spływała woda z pozostałych mniejszych ujęć. Z tego zbiornika w ciągu 10 godzin woda dostarczana miała być do miasta. Wodę w mieście miano pobierać z 12 stojaków czerpalnych rozkładanych w różnych punktach. Koszt wykonania tego wodociągu miał wynosić 6622 ruble a długość sieci wodociągowej mała wynieść 2000 m. Ten projekt nie został zrealizowany.

W roku 1934 odbyła się rozprawa na temat budowy wodociągów sandomierskich. Budowa wiązała się z wywłaszczeniem i wykupem gruntów, co obciążało znacznie budżet, ale po negocjacjach Stowarzyszenie "Samopomoc" przekazało grunt pod budowę nieodpłatnie. Projekt wodociągu zlecono dr inż. A. Mazurowi ze Lwowa. Powstała specjalna komisja na czele której stanął burmistrz miasta A. Musielski. Znacznej pomocy udzielił miastu dowódca 2 pułku piechoty legionów płk De Laveaux. Jednostka wojskowa stacjonująca w Sandomierzu wydała na ten cel 100000 zł.

W sierpniu 1934 r. przystąpiono do pracy. W lipcu 1935 r. Sandomierz posiadał magistralę do której podłączono 38 gospodarstw oraz 5 zdrojów ulicznych w różnych punktach miasta. Cena za korzystanie ze zdrojów wynosiła 2 grosze za 15 litrowe wiadro wody. Nie zaspokajało to jednak potrzeb miasta dlatego prace trwały dalej. W lutym 1936 roku miasto posiadało 1700 mb wodociągu. W dniu 8.03.1936 r. ruszyła inwestycja związana z budową wieży ciśnień, którą do wykonania zlecono firmie LORENC SCHERLAG. Wieża ta miała mieć pojemność 100 m3 i wysokość 22 m.

Do końca 1936 r. Sandomierz posiadał 4100 mb sieci wodociągowej i 11 hydrantów. W wodę zostały zaopatrzone ulice: Żeromskiego, Puławiaków, 11 Listopada, Mickiewicza, Browarna, Podole i Sokolnickiego. Zużycie wody w mieście wynosiło 60 m3/dobę. Prace nad budową wodociągu trwały cały czas intensywnie, co spowodowało, że w lipcu 1938 r. zużycie wody wzrosło dwukrotnie. Dalszą rozbudowę wodociągu wstrzymały działania wojenne.

Po zakończeniu wojny zaczęto odbudowywać zniszczony wodociąg. W kwietniu 1946 r. odremontowano wieżę ciśnień, oraz wymieniono maszyny w pompowni wodociągowej. W 1947 r doprowadzono wodę do ulic: Krępianki, Ogrodowej i Piszczele. W roku 1949 wystąpiło zagrożenie związane z wylewami Wisły. W ciągu 12 miesięcy rzeka trzy razy zalała Krakówkę, gdzie znajdowało się ujęcie wody. Groziło to epidemią. W celu zapobiegnięcia skażeniu ujęcia wody podwyższono wał wiślany. W dniu 07.05.1949 r. przyjęto 5-letni plan rozwoju miasta w którym przewidywano rozbudowę wodociągu i budowę ujęcia wody w Andruszkowicach. Miasto na początku lat pięćdziesiątych przeżywało dotkliwy brak wody, wynikiem czego dopływ wody uruchomiany był dwa razy dziennie. Przyczyną tego był katastrofalny stan wodociągów. Wykonany system wodociągowy opierał się na źródle mariackim zlokalizowanym w okolicy dzisiejszej ulicy Krakowskiej i dostarczał 160 m3 wody na dobę. Planowane nowe ujęcia wody w Piszczelach, na ul Browarnej, Zawichojskiej i Andruszkowicach nie doczekały się realizacji. W roku 1952 miasto potrzebowało 1060 m3 wody na dobę. Z danych statystycznych z tego okresu, dotyczących wodociągu sandomierskiego wynika, że Sandomierz posiadał 7100 mb sieci wodociągowej 120 wodomierzy 7 zdrojów ulicznych oraz 167 nieruchomości podłączonych do sieci. W połowie lat pięćdziesiątych nastąpiła zmiana zarządzania wodociągami Sandomierskimi. Z zapisów ksiąg miejskich czytamy: "Sprawy" wodociągowe w roku 1956 z budżetu rady miasta zostały wyłączone i zostały przekazane miejskiemu przedsiębiorstwu gospodarki komunalnej jako resort jemu podległy"." W tymże 1965 roku dane statystyczne dotyczące wodociągów i kanalizacji przedstawiały się następująco: zużycie wody - 245 m3 na dobę, długość sieci wodociągowej - 10 km, długość sieci kanalizacyjnej - 2,5 km.

W latach sześćdziesiątych xx wieku rozpoczęto intensywne prace mające na celu zmianę systemu dostarczania wody dla potrzeb mieszkańców Sandomierza. pojawiła się idea doprowadzenia dobrej jakościowo wody głębinowej z okolicy podsandomierskiej wsi Romanówka. W latach 1967/68 wykonano pierwsze odwierty potwierdzające zasoby wody. W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych wybudowano ujęcie wody składające się z sześciu odwiertów uzbrojonych w pompy, magistralę wodociągową łączącą Romanówkę z Sandomierzem oraz stację wodociągową wraz z towarzyszącymi obiektami. Woda z nowego ujęcia dopłynęła do Sandomierza w roku 1976. Woda dostarczana była bezpośrednio do sieci wodociągowej, a nadmiar do wieży ciśnień. Dwa lata później wybudowano w Sandomierzu stację hydroforową wraz ze zbiornikiem buforowym o pojemności 3000 m3. drugi taki zbiornik wybudowano na początku lat 80 - tych. Wraz z rozbudową sieci wodociągowej pojawiły się problemy z odprowadzaniem powstających ścieków sanitarnych. w okresie międzywojennym wybudowano pierwsze kanały zbierające ścieki. zlokalizowane one były wzdłuż ulicy Żeromskiego i na terenie dzielnicy gołębice. Ścieki odprowadzano kanałami i rowami otwartymi w stanie nieoczyszczonym bezpośrednio do koryta rzeki Wisły. W latach sześćdziesiątych wybudowano kolejne odcinki kolektorów kanalizacji sanitarnej oraz oczyszczalnię ścieków. działała ona na zasadzie osadzania się stałych części ścieków w komorach osadczych, przez które kolejno przepływały ścieki. oczyszczalnia zlokalizowana była w rejonie obecnej ulicy Przemysłowej.

Prezes Zarządu dr Piotr Sołtyk
przyjmuje interesantów
w każdy poniedziałek
od godz. 1200 do 1300

Internetowe Biuro Obsługi Klienta

Zaktualizuj swoją umowę

Faktura elektroniczna

Faktura elektroniczna

Odbiór odpadów

Jak segregować odpady

Wirtualny Cmentarz

Cmentarz Komunalny w Sandomierzu

Ankieta

Jak ocenisz naszą stronę?

Wyniki